Odpowiedzialność rodzicielska oznacza prawa i obowiązki, jakie rodzice mają wobec swojego dziecka. Co prawo polskie przewiduje w sytuacji, gdy jeden z rodziców chce zrzec się praw rodzicielskich? W kodeksie rodzinnym nie znajdziemy na ten temat jasnych informacji, jednak reguluje on możliwość pozbawienia praw rodzicielskich jednego lub obojga rodziców.

Co oznacza zrzeczenie się praw rodzicielskich?

Jeśli podejmujemy decyzję o zrzeczeniu się praw rodzicielskich, w pierwszej kolejności musimy złożyć odpowiednie oświadczenie do sądu. Wtedy sąd zdecyduje czy dana sytuacja pozwala na odebranie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Podczas procesu bardzo ważna jest dla sądu realna sytuacja między dzieckiem a rodzicem. Sąd patrzy w takim momencie na wiele czynników, które mogą mieć wpływ na odebranie praw rodzicielskich.

W jakich sytuacjach prawa rodzicielskie mogą być odebrane?

  • Gdy władza rodzicielska jest nadużywana (np. przemoc fizyczna i psychiczna wobec dziecka, nadużywanie alkoholu, zmuszanie dziecka do pracy),
  • Rodzice w sposób rażący zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka (np. porzucenie, głodzenie),
  • Władza rodzicielska nie może być sprawowana z powodu trwałej przeszkody (np. pobyt rodzica w więzieniu, poważna choroba rodzica, zaginiecie rodzica, porzucenie dziecka).

Po pozbawieniu praw rodzicielskich rodzic nie ma prawa decydować np. o miejscu pobytu dziecka, leczeniu i dostępie do dokumentacji medycznej, wychowaniu, wyjeździe dziecka za granicę, kształtowaniu światopoglądu.

Warto też wiedzieć, że mimo odebrania praw rodzicielskich, rodzic ma prawo do kontaktu z dzieckiem oraz do uczestniczeniu w jego życiu. Dopiero jeśli sąd zabroni całkowitego kontaktu, wtedy rodzic jest pozbawiony wszystkich praw. 

 

Zrzeczenie się praw rodzicielskich a alimenty

Wiele osób zrzekając się praw rodzicielskich sądzi, że jest to jednoznaczne z ustaniem obowiązku alimentacyjnego wobec swojego dziecka. Nic bardziej mylnego. Należy pamiętać, że nawet jeśli zrzekamy się praw rodzicielskich, nie zwalnia nas to z obowiązku płacenia alimentów na dziecko. Zrzeczenie się praw rodzicielskich nie oznacza również, że po śmierci rodzica, dziecko nie będzie mogło dochodzić swoich praw podczas dziedziczenia ustawowego. Takim jedynym momentem, kiedy obowiązek alimentacyjny może zostać zniesiony, jest sytuacja, gdy wszystkie więzy krwi zostaną zerwane między rodzicem a dzieckiem, poprzez wykazanie braku ojcostwa.

 

Wniosek — co powinno się w nim znaleźć?

Wniosek o zrzeczenie się praw rodzicielskich powinien zawierać wszystkie najważniejsze informacje: 

  • datę i miejscowość, 
  • oznaczenie sądu, 
  • imiona, nazwiska, numery PESEL i adresy zamieszkania zarówno wnioskodawcy jak i innych członków postępowania, 
  • opis żądania, 
  • uzasadnienie,
  • podpis, 
  • załączniki, np. akt urodzenia. 

Wniosek składa się w Wydziale Rodzinnym i Nieletnich Sądu Rejonowego w okręgu, w którym dziecko mieszka lub ma stały pobyt. Dokument może również zawierać prośbę o zmianę miejsca zamieszkania dziecka.