Poszukując informacji dotyczących dziedziczenia często można spotkać się z takimi pojęciami jak zachowek lub wydziedziczenie. Co one oznaczają i kiedy mają zastosowanie? Dowiesz się tego z poniższego artykułu.  

Zachowek – co to takiego?

Jest to swego rodzaju zabezpieczenie bliskich spadkodawcy przed dowolnym korzystaniem przez niego i rozporządzaniem swoim majątkiem, jeszcze za życia. Zachowek oblicza się zgodnie z kodeksem cywilnym i przysługuje on krewnym zstępnym (dzieci, wnuki, itp.) oraz małżonkowi i rodzicom spadkodawcy. Zachowku można żądać w przypadku gdy spadkodawca z jakiegoś powodu pominął najbliższych krewnych w testamencie, a swój majątek przekazał na przykład osobie spoza rodziny, także jeszcze za życia. W takiej sytuacji wyżej wymienieni krewni mają prawo domagać się zachowku od powołanego spadkobiercy. 

Należy jednak podkreślić, że prawo do zachowku mają jedynie ci krewni, którzy otrzymaliby spadek na podstawie dziedziczenia spadkowego, czyli małżonek i dzieci. Rodzice mają prawo wystąpić o zachowek tylko w sytuacji, gdy spadkodawca nie miałby małżonka lub dzieci. 

Czym jest wydziedziczenie?

Wydziedziczenie to jedna z instytucji prawa spadkowego. Wydziedziczenie pozbawia zstępnych prawa do zachowku. Zgodnie z kodeksem cywilnym może być ono dokonane jedynie w testamencie. Spadkodawca ma pełną dowolność w rozporządzaniu swoim majątkiem i jeśli z jakichś powodów nie chce pozostawić spadku jednemu ze swoich najbliższych, ma prawo wydziedziczyć tę osobę. Wydziedziczyć może zstępnych, małżonka i rodziców. 

Z jakich przyczyn można wydziedziczyć krewnego? Przede wszystkim, jeśli ta osoba uporczywie postępuje w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Powodem może być także dopuszczenie się danego krewnego względem spadkodawcy albo bliskiej mu osoby umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, wolności albo rażącej obrazy czci. Wydziedziczenia można również dokonać, jeśli osoba uprawniona do zachowku nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Wydziedziczenie dotyczy jedynie osoby wskazanej przez spadkodawcę w testamencie. Zatem jeśli potomkom osoby wydziedziczonej przysługuje zachowek, wciąż mogą się o niego ubiegać. 

Zachowek a wydziedziczenie – przykłady

Przykład nr 1. Spadkodawca jest wdowcem i posiada dwie córki Annę i Marię. Spadkodawca w testamencie zapisał swój cały majątek Annie, która w chwili śmierci ojca go nabyła. Maria, która nie została przez ojca wydziedziczona, a testament o niej milczy , ma prawo ubiegać się o zachowek u siostry.

Przykład nr 2. Sytuacja wygląda podobnie jak w pierwszym przykładzie, jednak spadkodawca oprócz wskazania w testamencie, że to Anna ma dziedziczyć cały jego majątek, uwzględnia także zapis mówiący, że wydziedzicza Marię, ponieważ w ostatnich latach odmawiała opieki nad nim oraz nie utrzymywała kontaktu z rodziną. W takiej sytuacji także dziedziczy jedynie Anna, jednak Maria nie ma prawa ubiegać się o zachowek.