Czym jest przedawnienie przestępstwa?
Wielu ustawodawców doszło do wniosku, że po pewnym czasie szkodliwość faktu popełnienia przestępstwa się zaciera, a kara po wielu latach najczęściej nie jest efektywna. Dodatkowo znalezienie dowodów po wielu latach jest niemalże niemożliwe, szczególnie kiedy świadkowie zdarzenia niewiele już pamiętają.
Przedawnienie przestępstwa polega na tym, że po upływie określonego czasu od momentu popełnienia przestępstwa, sprawca może uniknąć odpowiedzialności karnej. Jeśli do chwili przedawnienia nie zostało wszczęte postępowanie karne, nie będzie można go już później wszcząć. Dodatkowo jeśli przestępstwo się przedawni w trakcie toczącego się postępowania karnego, sąd powinien je umorzyć. Zatem jeśli termin upływu karalności jest bliski, korzystne dla sprawcy jest przedłużanie postępowania. Jeśli prawomocny wyrok sądu nie zostanie ogłoszony do momentu przedawnienia, sprawcy nie będzie można ukarać, nawet jeśli wszystkie dowody wskazują na jego winę. Warto zaznaczyć, że obowiązkiem prokuratora lub sądu jest prawidłowe określenie daty przedawnienia danego przestępstwa.
Po jakim czasie następuje przedawnienie?
Moment przedawnienia zależny jest od popełnionego czynu. Prawo zostało sformułowane w taki sposób , aby kara za popełnienie przestępstwa była proporcjonalna do okresu przedawnienia. Zatem jaki okres przedawnienia przewiduje polskie prawo za określone przestępstwa? Karalność ustępuje jeśli od momentu przestępstwa upłynęło lat:
30 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa,
20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię,
15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat,
10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata,
5 – gdy chodzi o pozostałe występki.
Termin przedawnienia przestępstwa zostaje wydłużony w przypadku, gdy policja lub prokuratura formalnie doprowadzą do wszczęcia postępowania karnego związanego popełnionym przestępstwem o 10 lat (art. 102 k.k.).
Zasady dotyczące przedawnienia nieco różnią się, jeśli chodzi o zbrodnie przeciwko wolności i seksualności, kiedy poszkodowana osoba jest małoletnia oraz w kwestii zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych, a także niektórych przestępstw popełnionych przez urzędników państwowych.
Inne zasady dotyczą również przestępstw z oskarżenia prywatnego. Przedawnienie takiego przestępstwa upływa po roku od momentu gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie oskarżonego, jednak nie wcześniej niż 3 lata od popełnionego przestępstwa.
Czy wykonanie kary również się przedawnia?
Należy dodać, iż nawet w przypadku ogłoszenia prawomocnego wyroku, po upływie określonego czasu oskarżony może być zwolniony od wykonania wyroku. Na przykład jeśli oskarżony otrzymał karę 2 lat pozbawienia wolności, lecz uniknął jej poprzez wyjechanie za granicę, przedawnienie wykonania kary następuje po upływie 15 lat.
