Przedawnienie odsetek

Zgodnie z artykułem 117 par. 1 Kodeksu cywilnego, roszczenia majątkowe – w tym odsetki – ulegają przedawnieniu. Jest to jednocześnie zależne od tego, czy zapłata w ogóle nie nastąpiła, czy dłużnik spłacił główną należność z opóźnieniem. Trzeba wiedzieć, że odsetki, co do zasady, przedawniają się nie później niż świadczenie główne, mają więc w stosunku do niego charakter akcesoryjny. Jakie są najważniejsze kwestie prawne związane z przedawnieniem odsetek, które warto znać?

Odsetki w obrocie gospodarczym są akcesoryjne i okresowe

Jeżeli dłużnik spóźnia się ze spłatą świadczenia, wierzyciel ma prawo do żądania odsetek za opóźnienie. Nie ma tutaj znaczenia, czy poniósł w związku z tym jakieś szkody i czy było to efektem niezależnych od dłużnika okoliczności. W wyniku tego, rodzi się pytanie, kiedy następuje przedawnienie odsetek. Czy można ubiegać się o nie na każdym etapie postępowania windykacyjnego?

Według obowiązujących przepisów, odsetki są akcesoryjne i okresowe. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 26.01.2005 r. (sygn. akt III CZP 43/2004):

Ustanowiony w art. 118 k.c. termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe stosuje się do roszczeń o odsetki za opóźnienie także wtedy, gdy roszczenie główne ulega przedawnieniu w terminie określonym w art. 554 k.c. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się jednak najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego.

Terminy przedawnienia odsetek – generalne, dla świadczeń okresowych i innych roszczeń

Wyróżniamy terminy przedawnienia odsetek, zależne od konkretnego świadczenia, jakiego dotyczą. Okres ten wynosi:

Zgodnie z artykułem 118 Kodeksu cywilnego:

  • Generalnie – 6 lat,
  • Dla świadczeń okresowych – 3 lata,
  • Dla roszczeń mających związek z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata.

Zgodnie z artykułem 554 Kodeksu cywilnego:

  • Dla roszczeń z tytułu sprzedaży zrealizowanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z tytułu sprzedaży, a także osób prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów leśnych i rolnych – 2 lata.

W sytuacjach, w których zobowiązanie główne ulega przedawnieniu, nie można ubiegać się o odsetki (akcesoryjność). Jeżeli postępowanie windykacyjne toczy się na drodze sądowej, dłużnik może podnieść zarzut przedawnienia i tym samym ma szansę na oddalenie postępowania.

Co, gdy żądanie zapłaty wygaśnie przed terminem przedawnienia?

Kiedy zobowiązanie do zapłaty w związku ze świadczeniem głównym wygaśnie przed terminem przedawnienia albo jego bieg w odniesieniu do odsetek zostanie przerwany , wówczas prawo do uiszczenia odsetek również ulega przedawnieniu (tak samo, jak roszczenie okresowe). Wówczas każda z tych kwestii – przedawnienie odsetek i przedawnienie należności głównej – są rozpatrywane odrębnie.

Przedawnienie żądania odsetek za opóźnienie będzie więc występować niezależnie od roszczenia głównego, ale pod warunkiem, że nastąpiło nie później niż z minięciem terminu jego przedawnienia.

Przedawnienie odsetek: najważniejsze wnioski

Podsumowując, odsetki w obrocie gospodarczym mają charakter akcesoryjny i okresowy. Roszczenia o odsetki za opóźnienie przedawniają się najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego. Wyjątkiem są sytuacje, w których:

  • Przed przedawnieniem się głównej należności doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczenia o odsetki.
  • Roszczenie o świadczenie główne wygasło przed upływem terminu przedawnienia, czyli – przykładowo – w efekcie jego wykonania. Następuje więc wykonanie świadczenia głównego i w rezultacie roszczenia o odsetki przekształcają się w nowe roszczenie główne. Ich przedawnienie jest wtedy odrębnie rozpatrywane przez sąd.

Oprócz tego nie ma możliwości skracania i przedłużania terminów przedawnienia odsetek wolą stron (zgodnie z art. 199 k.c.). Przedawnienie stanowi bowiem instytucję prawa bezwzględnie obowiązującego (ius cogens).