Śmierć bliskiej osoby to jedna z najtrudniejszych chwil w życiu każdego z nas. Gdy emocje już opadną, warto przystąpić do uporządkowywania wszystkich spraw po zmarłym. Jedną z najważniejszych rzeczy, o które należy zadbać, jest przeprowadzenie postępowania spadkowego. W przypadku pozostawionego majątku, którego nie chcesz przyjmować, wyróżniamy dwie instytucje – odrzucenie spadku i zrzeczenie się dziedziczenia. Jakie są podobieństwa i różnice między nimi oraz na czym polegają?
Odrzucenie spadku
Odrzucenie spadku, jak sama nazwa wskazuje, to odmowa przyjęcia majątku po zmarłym. Odbywa się to już po jego śmierci, podczas postępowania spadkowego, które może odbyć się zarówno w sądzie, jak i u notariusza. Spadkobiercy mają na to aż 6 miesięcy, jednak nie od samej śmierci spadkodawcy, a od momentu, w którym się o niej dowiedzieli. Oznacza to, że jeśli na przykład zostaniesz poinformowany o odejściu krewnego dopiero kilka miesięcy po fakcie, to właśnie od tej chwili liczy się wspomniane pół roku.
W trakcie postępowania spadkowego masz do wyboru trzy możliwości – przyjęcie spadku w całości, z dobrodziejstwem inwentarza lub jego odrzucenie. Bez względu na to, na którą z nich się zdecydujesz, musi zostać ona wskazana w tzw. oświadczeniu woli. Pamiętaj, że masz tylko jedną szansę – nie ma możliwości cofnięcia swojej decyzji o ewentualnym odrzuceniu spadku. Warto pamiętać, że w takich sytuacjach przechodzi on na Twoich zstępnych, czyli np. dzieci, dlatego konieczne może być odrzucenie go również przez nich samych lub w ich imieniu, o ile są niepełnoletnie.
Czym jest zrzeczenie się dziedziczenia?
Wiesz już, na czym polega odrzucenie spadku. A jak to jest w przypadku zrzeczenia się dziedziczenia? Odbywa się to jeszcze za życia spadkodawcy i ma postać umowy, którą należy sporządzić w formie aktu notarialnego. Tylko wtedy ma ona ważność. Jej stronami jest zarówno wspomniany spadkodawca , jak i ustawowy spadkobierca. W przypadku umowy zrzeczenia się dziedziczenia oświadcza on, że nie będzie rościł sobie prawa i do pozostawionego majątku (i długów), i zachowku. Oczywiście, o ile zajdzie taka potrzeba, to akt prawny może zostać uchylony stosowną umową. Co ciekawe, mówiąc o instytucji zrzeczenia się dziedziczenia, warto pamiętać, że umowa ma również wpływ na zstępnych – oni także nie będą brani pod uwagę w postępowaniu spadkowym.
Podobieństwa i różnice między odrzuceniem spadku i zrzeczeniem się dziedziczenia
Jakie są w takim razie podobieństwa między odrzuceniem spadku a zrzeczeniem się dziedziczenia? Obie instytucje są regulowane w kodeksie cywilnym i mają ten sam cel – zrezygnowanie z przyjęcia majątku. I na tym tak naprawdę koniec. O wiele więcej jest różnic, które są dość istotne. Zaliczamy do nich:
- trwałość – odrzucenie spadku jest decyzją nieodwołalną, podczas gdy zrzeczenie się dziedziczenia może zostać cofnięte aktem notarialnym,
- czas – odrzucenie spadku odbywa się już po śmierci spadkodawcy. Aby zrzec się jego dziedziczenia, należy sporządzić umowę jeszcze za jego życia,
- wzajemność – odrzucenie spadku ma formę jednostronną, a zrzeczenie się dziedziczenia dwustronną.
Warto również pamiętać o ewentualnych zstępnych, którzy w momencie zrzeczenia się dziedziczenia zostają zazwyczaj pozbawieni prawa do majątku po zmarłym. Wyjątkiem są sytuacje, w których zastrzeżono coś innego w podpisanej przez spadkodawcę i ustawowego spadkobiercę umowie. Z kolei w przypadku odrzucenia spadku zstępni, o ile chcą zdecydować się na ten sam krok, muszą zrobić to samodzielnie lub, jeśli są nieletni, to robią to za nich rodzice po wcześniejszym uzyskaniu zgody sądu.