Naruszenie wizerunku – ochrona wizerunku i zasady jego rozpowszechniania
Wizerunek należy do kategorii danych osobowych, czyli wszelkich informacji umożliwiających identyfikację konkretnej osoby fizycznej. W kontekście danych osobowych nie ma znaczenia, czy zidentyfikowanie człowieka jest możliwe w sposób bezpośredni, czy pośredni (czyli np. na podstawie danych o lokalizacji lub czynników określających tożsamość fizyczną, społeczną, bądź genetyczną). Wizerunek bez wątpienia pozwala na potwierdzenie czyjejś tożsamości, dlatego podlega ochronie przewidzianej nie tylko przepisami RODO z 27 kwietnia 2016 roku, ale i m.in. artykułu 23 Kodeksu cywilnego zaliczającego wizerunek do dóbr osobistych.
Na czym polega naruszenie wizerunku? Definicja
Wizerunek jest wszystkimi dostrzegalnymi, fizycznymi cechami człowieka, które tworzą jego wygląd. Umożliwia tym samym identyfikację konkretnej osoby spośród innych ludzi, m.in. za pomocą portretu lub rozpoznawalnej podobizny.
Do naruszenia wizerunku może dojść głównie poprzez jego rozpowszechnianie, np. w formie przekształconej, opatrzonej komentarzem, czy wykorzystanej w określonym kontekście. Zgodnie z przepisami prawa, każdy człowiek może decydować o tym, czy i jaki obraz utrwalający jego wizerunek (oraz w jakiej formie) zostanie udostępniony publicznie. W końcu często to właśnie od wizerunku zależą interesy osobiste i majątkowe jednostki.
Ochrona wizerunku w Polsce
Warunkiem przyznania ochrony wizerunku jest rozpoznawalność danej osoby. Może chodzić zarówno o dostrzegalne dla otoczenia cechy fizyczne, które tworzą czyjś wygląd, jak i o dodatkowe, utrwalone elementy, związane np. z wykonywanym zawodem (charakterystyczny ubiór, sposób poruszania się/gestykulowania, charakteryzacja).
Ochrona wizerunku osoby prawnej opiera się na artykule 23 Kodeksu cywilnego , zgodnie z którym jest to jedno z dóbr osobistych człowieka. Ochrona ta obejmuje podobiznę osoby utrwaloną jako fotografia, portret czy w jakiejkolwiek innej postaci. Co istotne, naruszeniem wizerunku w takim kontekście nie będzie rozpowszechnianie podobizny osoby prawnej, która jest bytem abstrakcyjnym.
Zasady rozpowszechniania wizerunku
Bardzo ważną kwestią są zasady rozpowszechniania wizerunku. Jako rozpowszechnianie (zgodnie z art. 6 pkt 2 ustawy o prawie autorskim) rozumie się stworzenie możliwości zapoznania się z bliżej nieokreślonym wizerunkiem niezamkniętemu kręgowi osób. Chodzi zarówno o zrobienie tego z użyciem materialnego nośnika, jak i bez jego udziału (np. podczas transmisji na żywo). Co więcej, wizerunek ten nie musi być zwielokrotniony, gdyż do rozpowszechniania dochodzi w wyniku udostępnienia go publicznie (np. w na wystawie, w Internecie).
Zgodnie z główną zasadą, rozpowszechnienie nie jest naruszeniem wizerunku, jeżeli uzyskano zezwolenie od przedstawionej na nim osoby. Jeśli jednak nie otrzyma się takiej zgody, konsekwencją może być konieczność złożenia stosownego oświadczenia, zadośćuczynienie oraz przyznanie odpowiedniej kwoty na wskazany cel społeczny (art. 78 ust. 1 w związku z art. 83 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz art. 448 kc.). Zasadność i wysokość tych konsekwencji zależy m.in. od rodzaju naruszonego dobra i rodzaju doznanego uszczerbku.
Osoby powszechnie znane i stanowiące szczegół całości
Jednocześnie istnieją sytuacje oraz kategorie osób, od których taka zgoda nie jest wymagana (ust. 2 art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Wedle tych przepisów, można bez zezwolenia rozpowszechniać wizerunek ludzi, którzy:
- Są powszechnie znani, a ich wizerunek został wykonany w związku z pełnionymi funkcjami publicznymi (zawodowymi, społecznymi, politycznymi);
- Stanowią jedynie szczegół całości (zgromadzenia, publicznej imprezy, czy krajobrazu).
Poza tym, jeżeli nie ma wyraźnego zastrzeżenia, zgoda nie jest też wymagana, gdy przedstawiona na wizerunku osoba otrzymała wynagrodzenie finansowe za pozowanie.
