Najważniejsze prawa i obowiązki świadka
Osoba wezwana na świadka w sądzie ma szereg obowiązków, których nieprzestrzeganie może skutkować wysoką grzywną, a nawet, w skrajnych przypadkach, karą pozbawienia wolności. Przysługują jej jednak również rozmaite prawa, z czego nie wszyscy zdają sobie sprawę.
Obowiązki świadka w sądzie
Podstawowym obowiązkiem świadka jest stawienie się na wezwanie sądu i pozostawanie do dyspozycji odpowiednich organów aż do czasu zakończenia czynności. Prawo przewiduje jednak odstępstwa od tej zasady w przypadku osób kalekich i chorych lub gdy istnieje ważna przeszkoda uniemożliwiająca danej osobie dotarcie we wskazane miejsce. W tych wypadkach świadkowie mogą zostać przesłuchani w miejscu swojego pobytu lub na odległość – za pomocą urządzeń technicznych. Za niewypełnienie obowiązku stawienia się przed sądem lub oddalenie się bez zezwolenia świadek może otrzymać karę grzywny w wysokości nawet 10 000 złotych. Sąd może też zarządzić, by przymusowo doprowadzić świadka w celu odebrania od niego zeznań.
Wezwany świadek ma także obowiązek złożenia zeznań. Zobowiązany jest mówić wyłącznie prawdę i nie zatajać prawdy. Za umyślne składanie fałszywych zeznań lub zatajenie prawdy świadek może otrzymać karę pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Najważniejsze prawa świadka
Świadkowi przysługuje prawo do odmowy złożenia zeznań, jednak tylko w przypadku, gdy należy on do osób bliskich oskarżonemu, czyli jest jego małżonkiem, wstępnym (rodzicem, dziadkiem, babcią itp.), zstępnym (dzieckiem, wnukiem etc.), powinowatym w tej samej linii lub stopniu, osobą pozostającą z oskarżonym we wspólnym pożyciu lub pozostającą w stosunku przysposobienia. Prawo to nie przysługuje jednak we wszystkich sprawach – nie można skorzystać z niego w postępowaniu o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa, unieważnienie małżeństwa oraz rozwiązanie adopcji. Jeśli odpowiedź na konkretne pytanie podczas przesłuchania naraziłaby świadka lub bliską mu osobę na odpowiedzialność karną lub karnoskarbową, może on nie udzielić odpowiedzi bez podania przyczyny.
Osoba, która stawia się złożyć zeznania, ma prawo do dnia wolnego od pracy, by mogła pojawić się w sądzie. Może także wnieść o zwrot kosztów podróży, którą musiała odbyć, aby stawić się na rozprawie, oraz o równowartość zarobków, które w tym czasie straciła. O taki zwrot można jednak wstąpić jedynie na rozprawie lub najpóźniej dzień po niej. Bardzo istotnym prawem świadka jest też prawo do wniesienia o przesłuchanie z wyłączeniem jawności , jeśli informacje, których ma udzielić, mogłyby narazić na hańbę jego lub osoby pozostające z nim w bliskiej relacji.
