Podczas rozpraw sądowych możemy spotkać się z takim określeniem jak oskarżyciel posiłkowy. W poniższym artykule przedstawimy istotę oskarżyciela posiłkowego oraz wyjaśnimy, jak nim zostać.

Kim jest oskarżyciel posiłkowy?

Mianem oskarżyciela posiłkowego określamy instytucję funkcjonującą w polskim postępowaniu karnym, która pozwala pokrzywdzonemu działać obok prokuratora lub zamiast niego w postępowaniu karnym. Oskarżycielem posiłkowym może być pokrzywdzony lub osoba, która działa w jego imieniu. W praktyce oznacza to, że oskarżyciel posiłkowy może zgłaszać własne wnioski dowodowe, zadawać pytania osobom przesłuchiwanym, a także wnosić środki odwoławcze od orzeczeń sądu – takich uprawnień nie ma pokrzywdzony, który nie jest oskarżycielem posiłkowym.

Rodzaje oskarżycieli posiłkowych

  • Oskarżyciel posiłkowy uboczny – w postępowaniu działa obok oskarżyciela publicznego. Aby pełnić rolę oskarżyciela posiłkowego ubocznego, należy złożyć wniosek do sądu, w którym będzie się odbywać rozprawa, po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu, jednak przed odczytaniem go w trakcie rozprawy sądowej.

  • Oskarżyciel posiłkowy subsydiarny lub samoistny – działa on samodzielnie i zastępuje oskarżyciela publicznego. Jest to jednak możliwe jeżeli prokurator odmawia wszczęcia postępowania lub je umarza , a następnie postanowienie to zostało zaskarżone zażaleniem do sądu. Jeśli ponownie wydano postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub umorzeniu postępowania przygotowawczego, pokrzywdzony ma prawo do wniesienia samodzielnego aktu oskarżenia.

Jak zostać oskarżycielem posiłkowym?

Jeśli chcemy zostać oskarżycielem posiłkowym powinniśmy zgłosić wniosek do sądu o zamiarze pełnienia tej funkcji. Takie oświadczenie należy złożyć pisemnie lub ustnie najpóźniej do momentu rozpoczęcia pierwszej rozprawy sądowej, czyli odczytania aktu oskarżenia przez prokuratora. Jeśli przeoczymy ten moment niestety nie będziemy mieli później możliwości złożenia owego wniosku, a w rozprawie będziemy mogli uczestniczyć jedynie jako pokrzywdzeni. Aby uniknąć tego typu sytuacji i mieć pewność, że złożymy wniosek na czas, warto wysłać do sądu pismo z oświadczeniem o zamiarze działania jako oskarżyciel posiłkowy od razu po otrzymaniu zawiadomienia o pierwszym terminie rozprawy.

Kto może być oskarżycielem posiłkowym w przypadku śmierci pokrzywdzonego?

Śmierć pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego niezależnie od przyczyn zgonu nie oznacza, że w rozprawie w ogóle nie będzie uczestniczył oskarżyciel posiłkowy. Wtedy do tej roli może się zgłosić bliska osoba lub osoba pozostająca na utrzymaniu zmarłego. Za osobę najbliższą uważa się małżonka, członka rodziny wstępnego lub zstępnego, rodzeństwo, powinowatych w tej samej linii lub stopniu oraz osobę, która pozostawała w stałym pożyciu ze zmarłym.

Należy jednak pamiętać, że instytucja oskarżyciela posiłkowego jest prawem pokrzywdzonego, a nie obowiązkiem – nie wiąże się ona z dodatkowymi opłatami i wykorzystanie tego prawa jest zależne jedynie od naszej woli.