Groźba karalna – opis i przykłady

Ten rodzaj przestępstwa opisuje artykuł 190 par. 1 Kodeksu karnego, wedle którego groźba karalna polega na grożeniu innej osobie popełnieniem zbrodni lub występku na szkodę jej bądź najbliższej dla niej osoby. Wiąże się więc z oddziaływaniem na psychikę człowieka, poprzez przedstawienie zła, które spotka go ze strony grożącego. O przypisaniu sprawcy takiego przestępstwa decyduje głównie to, czy pokrzywdzony odczuwa w związku z tym zdarzeniem uzasadnioną obawę.

Czym jest groźba karalna? Uzasadniona obawa popełnienia przestępstwa

Przestępstwo spełniające przesłanki groźby karalnej jest skierowane przeciw wolności człowieka w sferze psychicznej, czyli zaburza jego poczucie bezpieczeństwa. Groźba może być skierowana w tym przypadku zarówno do konkretnej osoby, jak i do najbliższych jej osób czy określonych dóbr. Oprócz tego, groźba karalna jest popełniana umyślnie – oznacza to, że sprawca chce wywołać u pokrzywdzonego obawę popełnienia przestępstwa. Nie istnieje przy tym obowiązek podjęcia działań w celu jego spełniania (np. próba dźgnięcia nożem). Wystarczy sam przekaz powodujący uzasadnioną obawę.

Ściganie występuje na wniosek pokrzywdzonego. Przy ustalaniu, czy doszło do popełnienia przestępstwa , bada się subiektywne odczucia osoby zagrożonej. Nie musi mieć ona pewności, że groźba zostanie zrealizowana, ale musi istnieć uzasadniona obawa, że może zostać spełniona. Pokrzywdzony w takich sprawach jest więc przekonany, że realizacja groźby jest prawdopodobna.

Przykłady groźby karalnej

Według wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24.08.1987 r. sygn. akt I KR 225/87, groźba może zostać wyrażona przez każde zachowanie sprawcy w sposób niebudzący wątpliwości i powodujący uzasadnioną obawę jej spełnienia. Groźbę karalną można wyrazić za pomocą wszystkich środków, które przekazują jej treść do świadomości odbiorcy, np.:

  • Ustnie,
  • Na piśmie (np. listownie, mailowo),
  • Telefonicznie,
  • Internetowo (np. na forach i portalach społecznościowych)
  • Za pomocą rysunku lub fotomontażu,
  • Za pomocą gestu lub wyrazu twarzy,
  • Poprzez konkretne zachowanie.

Ostatni sposób grożenia (przez określone zachowanie) może polegać na przystawieniu noża do gardła, czy wyjęciu niebezpiecznego narzędzia i zaprezentowaniu, jak zostanie użyty, albo zbliżeniu się z otwartym ogniem do łatwopalnych przedmiotów, np. zasłon czy pościeli (za: K. Daszkiewicz-Paluszyńska, Groźba w polskim prawie karnym, Warszawa 1958, s. 74, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 30 stycznia 2001 r., II AKa 8/2001, OSA 2001, z. 12, poz. 88). Może być to również gwałtowne hamowanie lub przyspieszanie auta.

Chodzi więc wyłącznie o te groźby, które po spełnieniu stwarzałyby odpowiedzialność za popełnienie przestępstwa. Przykładowo, grożenie pozbawieniem życia, kradzieżą, czy pobiciem kwalifikuje się jako groźba karalna. Za to grożenie popełnieniem wykroczenia, np. zniszczeniem przedmiotu o wartości poniżej 250 zł, czy niedotrzymania warunków umowy nie skutkuje poniesieniem odpowiedzialności karnej z art. 190 par. 1 k.k.

Jak reagować na groźby karalne?

Wniosek o ściganie przestępstwa o groźbę karalną należy złożyć ustnie bądź pisemnie policji lub prokuraturze. Od tej chwili sprawa będzie toczona z urzędu.

Bardzo ważnym aspektem w tego typu postępowaniach jest przedstawienie dowodów. Dlatego zawsze warto spróbować utrwalić moment grożenia, np. za pomocą telefonu, przez zdobycie relacji świadków zdarzenia, czy zrzutu ekranu, jeżeli groźba została przesłana przez Internet lub telefon.

Karą za przestępstwo z artykułu 190 k.k. może być:

  • Grzywna,
  • Kara ograniczenia wolności,
  • Kara pozbawienia wolności do lat 2.

Oczywiście nie każda groźba, np. wykrzyczana w emocjach, będzie kwalifikować się jako przestępstwo. W celu sprawdzenia, czy konkretne zdarzenie nosi znamiona groźby karalnej, warto skontaktować się z wyspecjalizowanym adwokatem od spraw karnych.