Czyn ciągły – definicja i przykłady

Opis instytucji czynu ciągłego znajduje się w artykule 12 Kodeksu karnego. Wedle tego przepisu, czyn ciągły polega na realizowaniu jednego przestępstwa etapami, czyli stanowi zbiór zintegrowanych zachowań sprawcy. Mowa więc o jednym rodzaju czynu zabronionego, który przejawia się w dwóch lub większej liczbie działań tej samej osoby. Etapy te wiążą krótkie odstępy czasu oraz elementy strony podmiotowej. Poznaj definicję i konkretne przykłady występowania czynu ciągłego w praktyce.

Popełnianie czynu zabronionego „na raty”

Czyn ciągły to popełnienie dwóch lub większej liczby zachowań, podjętych w krótkich odstępach czasu i wykonanych ze z góry powziętym zamiarem. Stanowi więc uniformizację jednostkowych zachowań, które uznaje się za jeden czyn zabroniony w kontekście prawnym. Przepis w art. 12 k.k. stwarza podstawy do stwierdzenia, że wielość tych działań jest jednorazową realizacją zakresu zastosowania jednej normy sankcjonującej. W uproszeniu: traktuje się je jako jedno przestępstwo (za: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2012 r., sygn. akt IV KK 392/11, opublikowano: OSNKW 2012/5/50).

Kryteria uznania wystąpienia czynu ciągłego

Aby stwierdzić, czy popełniony został czyn ciągły, muszą zostać spełnione określone kryteria:

1. Czas popełnienia czynów – wszystkie zachowania są podejmowane w krótkich odstępach czasu. Czy można jednoznacznie stwierdzić, co konkretnie oznacza „krótki odstęp czasu”? To zależy od sytuacji. W niektórych przypadkach będą to czyny podjęte w odstępach kilku dni, a w innych kilku miesięcy (zgodnie z art. 12 k.k. i orzecznictwem). Bywa więc, że nawet kilkumiesięczne przerwy uznaje się za krótkie odstępy czasu.

2. Liczba popełnionych czynów – podejrzany działa na rzecz z góry powziętego zamiaru (jest to z jego strony umyślne), sprowadzającego się do realizacji zamierzonego przestępstwa w 2 lub większej liczbie zachowań. Zgodnie z ustawodawstwem stanowią one jedną, integralną całość. Co ważniejsze, zamiar dotyczący każdego z nich musi pojawić się jeszcze przed podjęciem pierwszego czynu zabronionego.

3. Przedmiot przestępstwa – gdy w czynie ciągłym przedmiotem zamachu jest dobro osobiste – czyli cześć , nietykalność cielesna, wolność, życie, czy zdrowie, warunkiem przyjęcia, że mamy do czynienia z czynem ciągłym jest tożsamość pokrzywdzonego.

4. Jednorodność sposobu atakowania dobra i ten sam zamiar – przestępca działa w ten sam sposób, a przy tym obejmuje zamiarem wszystkie zachowania, które będą składać się na czyn ciągły już w chwili wykonania pierwszego z nich.

Podsumowując, czynem ciągłym jest szereg dwóch lub więcej zabronionych zachowań, które zostały podjęte w krótkich odstępach czasu i w celu realizacji z góry powziętego zamiaru.

Kwestia dóbr osobistych

Wedle art. 12 Kodeksu karnego, sytuacje będące czynem ciągłym mogą dotyczyć także dóbr osobistych, m.in.:

• Nietykalności mieszkania,
• Tajemnicy korespondencji,
• Zdrowia,
• Wolności,
• Swobody sumienia,
• Nazwiska lub pseudonimu,
• Wizerunku,
• Twórczości (artystycznej, naukowej, wynalazczej itd.)

Jak wspomniano wcześniej, przepis ten zawiera wymóg tożsamości pokrzywdzonego.

Przykłady. Kiedy można mówić o czynie ciągłym?

Wśród przykładowych sytuacji popełnienia przestępstwa „na raty” można wymienić kradzież jakiegoś sprzętu lub maszyny w częściach. Drugą opcją jest kradzież z włamaniem, działając tym samym na szkodę różnych poszkodowanych. Trzeci przykład to chociażby oszukanie i wyłudzenie pieniędzy od kilku osób – czyli gdy oskarżony o oszustwo popełnił ten sam czyn w podobny sposób wobec różnych ludzi, np. zlokalizowanych w różnych częściach Polski.

Czynem ciągłym może być również znieważenie kolejno kilku różnych pokrzywdzonych. Jeszcze inną, przykładową sytuacją jest nachodzenie jednej osoby pomimo zakazu kontaktowania się i zbliżania do niej, mające na celu ubliżanie jej, grożenie, naruszanie nietykalności cielesnej, czy pobicie.

W podanych przypadkach można dowieść, że kara powinna zostać „zsumowana” jako czyn ciągły.